«Σε κάθε περίπτωση, τα δύσκολα είναι μπροστά μας»

Άρθρο στο περιοδικό GR Diplomatic Review

Οι διαφορές με την Τουρκία δεν είναι σημερινές. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 η Τουρκία εγκαινίασε μια συστηματική πολιτική αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων σε βάρος της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας. Η Τουρκία για μισό αιώνα περίπου σταθερά αμφισβητεί Διεθνείς Συνθήκες, προωθεί στην πράξη με μεθόδους και πρακτικές τις διεκδικήσεις της που αντίκεινται στις θεμελιώδεις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, προκαλεί, απειλεί με πόλεμο, παραβιάζει τον εναέριο χώρο. H τελευταία δεκαετία είχε νέα χαρακτηριστικά. Την τελευταία δεκαετία ζούμε μια νέο- οθωμανική έκρηξη διαθέτοντας ένα αυταρχικό ηγέτη που έχει οδηγήσει σε διαρκή ένταση. Τα γεγονότα του Έβρου αλλά και όσα συνέβησαν το Καλοκαίρι πέρυσι στο Αιγαίο, όπως και η προκλητική ρητορική μας έφτασαν συχνά κοντά σε θερμό ή και πολεμικό επεισόδιο.

Η κατάσταση είναι ξεκάθαρη. Η Τουρκία ήθελε και θέλει να διαδραματίσει ρόλο Περιφερειακής Δύναμης και γι’ αυτό έχει διαμορφώσει αναθεωρητική στρατηγική σ΄ όλα τα σύνορά της. Ταυτόχρονα  υπάρχει όμως  πια ένα νέο διεθνές  σκηνικό. Η ήττα Τράμπ τον φέρνει μπροστά σε μια Αμερική που ήδη του έχει στείλει σκληρά μηνύματα. Η επικείμενη απώλεια της Άνγκελα Μέρκελ τον φέρνει αντιμέτωπο με την πλήρη αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα στις γερμανο- τουρκικές και κατ’ επέκταση και στις ευρωτουρκικές σχέσεις. Αντιμετωπίζει την επιφύλαξη και καχυποψία του αραβικού κόσμου.

Μέσα σ΄ αυτό το σκηνικό , ο κ. Ερντογάν φαίνεται να τρέχει να διορθώσει καταστάσεις και να κλείσει μέτωπα. Ουσιαστικά προσπαθεί να ελιχθεί. Γιατί αυτό δεν φαίνεται να εμποδίζει τον κ. Ερντογάν από την προώθηση ενός καλά οργανωμένου σχεδίου προπαγάνδας και έντασης. Το είδαμε στην παρουσία Κιράν στη Θράκη που μίλησε προκλητικά για τουρκική μειονότητα, παραποιώντας πάλι την Συνθήκη της Λοζάνης. Το είδαμε όταν ο Ερντογάν κατηγόρησε την Ελλάδα για παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών. Το είδαμε σε δεκάδες περιστατικά. Το είδαμε και στην πρόσφατη πρόκληση νότια της Κρήτης.

Είναι φανερό ότι ο κ. Ερντογάν από την μία προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη να κάνει κινήσεις καλής θέλησης απέναντι στις Η.Π.Α, στην αποφυγή δυσάρεστων αποφάσεων από την Ε.Ε, το κλείσιμο μετώπων, αλλά και τον αποπροσανατολισμό από την άθλια κατάσταση στο εσωτερικό είτε με ένταση, είτε μέσω της σκλήρυνσης της στάσης της στο Κυπριακό.

Αυτή η ακροβασία τρόμου που χαρακτηρίζεται από νευρικότητα μπορεί να οδηγήσει σε σπασμωδικές κινήσεις σαν αυτές που ανέφερα, αλλά ενδεχομένως και σε μια ήπια εκδοχή του θέρους του 2020, με έρευνες από το «Ορούτς Ρέις» ή το «Μπαρμπαρός». Ταυτόχρονα η στάση της Τουρκίας και του προσώπου το οποίο ηγείται στο ψευδοκράτος, δημιουργεί στη Κύπρο μια κατάσταση οιονεί αφόρητη.

Σ΄ αυτό το πλαίσιο πρέπει να εξεταστεί και το θέμα της Ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας. Η Εθνική θέση είναι γνωστή και σαφής. Η Ελλάδα αποτελεί συνεπή και ειλικρινή υποστηρικτή της ενταξιακής πορείας της γείτονος χώρας, γιατί θεωρεί ότι η Ε.Ε είναι καταλύτης για την περιφερειακή σταθερότητα και ανάπτυξη και πιστεύει ότι η ένταξη της Τουρκίας , αφού βέβαια εκπληρωθούν οι αναγκαίες προϋποθέσεις που έχουν τεθεί, θα είναι επωφελής για την ίδια, την Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή. Θεμελιώδης προϋπόθεση για την ένταξη είναι η έγκαιρη εκπλήρωση των ενταξιακών κριτηρίων μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται ο σεβασμός της αρχής καλής γειτονίας, όπως και η εκπλήρωση διεθνών και ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της όσον αφορά τον σεβασμό των μειονοτικών δικαιωμάτων και της θρησκευτικής ελευθερίας.

Αυτή είναι η   κατάσταση στα Ελληνοτουρκικά και όλα αυτά θα μας συνοδεύουν χρόνια.. Δική μας επιδίωξη είναι η μετατροπή της ελληνοτουρκικής σχέσης από αντιπαραθετική σε συνεργατική. Εμείς είμαστε προσηλωμένοι στην ειρηνική επίλυση των διαφορών στη βάση του διεθνούς δικαίου. Η εξομάλυνση και βελτίωση των Ελληνοτουρκικών  σχέσεων, πέραν της σημασίας της στο διμερές επίπεδο, αποτελεί επίσης, σημαντικό παράγοντα για την σταθερότητα της Νοτιο- Ανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου.

Γι’ αυτό οφείλουμε και αυτό κάνουμε να ασκούμε μια πολιτική αποτροπής και όχι κατευνασμού, όπως κάνουν ορισμένες χώρες και συνύπαρξης. Η αποτροπή συνίσταται σε άμεσες και συνεχείς διπλωματικές κινήσεις με αντικείμενο την έμπρακτη εκ μέρους των Διεθνών Οργανισμών καταδίκης της στάσης της Τουρκίας κατά βάση με την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της. Συνίσταται στην επιχειρησιακή ετοιμότητα και αποφασιστικότητα, όπως και υψηλό εθνικό φρόνημα. Η συνύπαρξη σημαίνει ένα νέο πνεύμα Ελσίνκι, μια πολιτική ανάδειξης της σύμπτωσης αμοιβαίων συμφερόντων μεταξύ των χωρών , πάντα όμως στο πλαίσιο των κανόνων του διεθνούς δικαίου.  Σημαντικές επιτυχίες της χώρας είναι η μετατροπή των Ελληνοτουρκικών διαφορών σε ευρωτουρκικές, οι συμμαχίες που συνάψαμε με Ισραήλ, Αίγυπτο, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κ.ά. , όπως και η ενίσχυση της αμυντικής θωράκισης της χώρας με ενίσχυση των εξοπλιστικών προγραμμάτων μετά από χρόνια.  

Σε κάθε περίπτωση, τα δύσκολα είναι μπροστά μας και θα μας απασχολήσουν επί μακρόν. Σε κάθε περίπτωση η κρυολουσία που υπέστη ο κ. Ερντογάν στην Νέα Υόρκη θα εντείνει τον εκνευρισμό του και τις τυχοδιωκτικές ενέργειές του.