«Αναγκαία η γρήγορη απονομή δικαιοσύνης με αντιμετώπιση των πολύ μεγάλων καθυστερήσεων που ισχύουν σήμερα«
Στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, με θέμα ημερήσιας διάταξης την επεξεργασία και εξέταση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης: «Ταχεία πολιτική δίκη, προσαρμογή των διατάξεων της πολιτικής δικονομίας για την ψηφιοποίηση της πολιτικής δικαιοσύνης, άλλες τροποποιήσεις στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης», ως Ειδικής Αγορήτρια του Κινήματος Αλλαγής, τοποθετήθηκε η Βουλευτής Νάντια Γιαννακοπούλου.
Ξεκινώντας την ομιλία της, υπογράμμισε τη σπουδαιότητα του νομοθετήματος του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, τόσο ως ακρογωνιαίου λίθου στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, όσο και για την εμπέδωση του αισθήματος δικαίου, τονίζοντας πως ακριβώς για αυτό το λόγο η οποιαδήποτε προηγούμενη νομοθέτηση θα πρέπει να γίνεται με σύνεση και πάνω απ’ όλα να αποτελεί αποτέλεσμα υγιούς διαλόγου και προτάσεων.
Η βουλευτής καλωσόρισε την προσπάθεια να διορθωθούν οι δεδομένες παθογένειες του παρελθόντος, σημειώνοντας όμως ότι θα πρέπει να αποφευχθούν νεότερα λάθη και αβλεψίες, την ύπαρξη των οποίων όμως διέκρινε στο υπό συζήτηση νομοσχέδιο.
Η κ. Γιαννακοπούλου υπενθύμισε ότι το Κίνημα Αλλαγής ανέκαθεν επιζητεί και συντάσσεται με την πλήρη νομοθετική επικαιροποίηση, προκειμένου αφενός αυτή να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες του τρόπου απονομής δικαιοσύνης και αφετέρου να αναβαθμίζεται η ποιότητα της οργάνωσης και στελέχωσης της λειτουργίας της, με απονομή δικαιοσύνης σε εύλογο χρόνο και όχι με τις πολύ μεγάλες καθυστερήσεις που παρατηρούνται έως τώρα.
Εστίασε δε, στο γεγονός ότι το σχέδιο νόμου διατηρεί την αποδεικτική διαδικασία των ενόρκων βεβαιώσεων στην τακτική διαδικασία και την κατάργηση εν τις πράγμασιν την επ’ ακροατηρίω εξέτασης μαρτύρων, και εξακολουθεί ως εκ τούτου να προκρίνει ουσιαστικά την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των τραπεζών και των οικονομικά ισχυρών εις βάρος της προστασίας της πλειοψηφίας των Ελλήνων πολιτών, δηλαδή, των πιο ευάλωτων.
Κλείνοντας, η Βουλευτής, σημείωσε ότι η κοινοβουλευτική διαδικασία συνιστά το πιο παραγωγικό και το πιο δημιουργικό κομμάτι του έργου της και η άσκηση αντιπολίτευσης από τη μεριά του Κινήματος Αλλαγής, από τη μεριά του ΠΑΣΟΚ, έχει πάντα να κάνει με την άσκηση εποικοδομητικής κριτικής, προτάσεων και ανάδειξης των προβληματικών σημείων των κάθε φορά φερόμενων νομοσχεδίων.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της τοποθέτησης:
Ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε.
Κύριοι Υπουργοί, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, συζητάμε σήμερα επί της αρχής το σχέδιο νόμου, που αφορά στην ταχεία πολιτική δίκη, στην προσαρμογή των διατάξεων της Πολιτικής Δικονομίας, για την ψηφιοποίηση της Πολιτικής Δικαιοσύνης και σε άλλες τροποποιήσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Αρχικά, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θα πρέπει όλοι μας να έχουμε κατά νου, τη σπουδαιότητα του νομοθετήματος του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, τόσο ως ακρογωνιαίου λίθου στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, όσο και για την εμπέδωση του αισθήματος δικαίου, γενικότερα στην κοινωνία, καθώς, η Πολιτική Δικονομία είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τη διαδικασία ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων, δηλαδή, την ίδια τη διαδικασία της δικαστικής επίλυσης των ιδιωτικών διαφορών. Εξ αυτού του λόγου, οποιαδήποτε νομοθέτηση, επί του συγκεκριμένου θέματος, πρέπει να αποτελεί, πρώτα και πάνω απ’ όλα, ένα αποτέλεσμα υγιούς διαλόγου και προτάσεων, που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, που λύνουν χρόνιες παθογένειες και βεβαίως, που δεν θίγουν σε καμία περίπτωση κεκτημένα και συνταγματικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα, στο βωμό μιας επιφανειακής, ή επικοινωνιακής παρουσίασης τάχα μεταρρυθμίσεων, κάτι το οποίο, οφείλω να ομολογήσω, ότι η κυβέρνησή σας κάνει πολύ συχνά.
Η σπουδαιότητα για τις σωστές παρεμβάσεις στις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και απονομής δικαιοσύνης γίνεται εύκολα αντιληπτή, εάν αναλογιστούμε, ότι αυτό το σχέδιο νόμου έρχεται σε μία εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία για την ελληνική πραγματικότητα και γενικότερα, για τη δημοσιονομική κατάσταση και τις ανάγκες της χώρας, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί τους τελευταίους 19 μήνες, με την εμφάνιση της πανδημίας.
Τώρα, ως προς τα μέρη και τα κεφάλαια τα οποία απαρτίζουν το υπό συζήτηση νομοσχέδιο, όπως αναλυτικά περιγράφεται και στον πίνακα περιεχομένων. Καταρχάς, κύριε Υπουργέ, θα σας πω ότι, ναι, θεωρούμε ότι υπάρχουν βεβαίως κάποιες διατάξεις, οι οποίες κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση και τις καλωσορίζουμε και προσπαθείτε να διορθώσετε παθογένειες οι οποίες προκλήθηκαν από την ψήφιση του μέχρι σήμερα ισχύοντος νόμου. Παρά ταύτα, υπάρχουν και πολύ σοβαρά λάθη και αβλεψίες, για τα οποία θα πρέπει να μας εξηγήσετε ποιος είναι σκοπός της θέσπισης τους. Θα μιλήσω πολύ αναλυτικά, ιδιαίτερα στην επί των άρθρων συζήτηση. Σήμερα, θα προσπαθήσω να σας δώσω ποια είναι η ουσία των ενστάσεων μας.
Γνωρίζετε, νομίζω, πάρα πολύ καλά, ότι το Κίνημα Αλλαγής είναι ξεκάθαρο ότι ανέκαθεν επιζητεί και συντάσσεται με την πλήρη νομοθετική επικαιροποίηση, προκειμένου αυτή να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες του τρόπου απονομής δικαιοσύνης, προκειμένου να αναβαθμίζεται η ποιότητα της οργάνωσης και στελέχωσης της λειτουργίας της και κυρίως, νομίζω ότι ο πρώτιστος στόχος όλων μας, πρέπει να είναι οι τομές, οι μεγάλες τομές που οφείλουμε να κάνουμε, προκειμένου να επιταχυνθεί, το μεγαλύτερο πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζει η Ελληνική Δημοκρατία, αυτή τη στιγμή και έχει να κάνει με τις πολύ μεγάλες καθυστερήσεις που υπάρχουν στην απονομή της δικαιοσύνης. Και μην ξεχνάμε, μην ξεχνάει κανένας μας, ότι βρισκόμαστε στον Οκτώβρη του 2021, 19 ολόκληρους μήνες μετά την σχεδόν πλήρη αναστολή όλων των δικαστηρίων της χώρας, με πολύ σοβαρές συνέπειες και κοινωνικές και οικονομικές.
Άρα, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, βεβαίως και έχει αναδειχθεί ακόμη περισσότερο η ανάγκη για να θεσπιστούν νέες διατάξεις, για να καλλιεργηθεί μία νέα νοοτροπία των εμπλεκομένων φορέων, οι οποίες, αφορούν στο σύνολο της καθημερινής λειτουργίας των δικαστηρίων.
Καταρχάς, κύριε Υπουργέ, δεν μπορώ να μην σχολιάσω το γεγονός, πως σε μία ευρωπαϊκή χώρα, όπως η δική μας, οι διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αφορούν ένα ζήτημα, το οποίο, από το 2014, έχει ήδη απασχολήσει έντονα ολόκληρο το νομικό κόσμο και κυρίως τους δικηγόρους, οι οποίοι έχουν αντιδράσει έντονα στην εφαρμογή του, ίσως όχι τόσο άδικα, σας λέω εγώ, όπως αποδείχθηκε από την εφαρμογή του, από το ΄15 και μετά.
Το δικονομικό, λοιπόν, πλαίσιο, το οποίο, διαμορφώθηκε σύμφωνα με το σχέδιο νόμου και συζητούμε αυτή τη στιγμή στην Επιτροπή, αποτελεί αναμφίβολα αποφασιστικής σημασίας παράμετρο για την ταχεία και ορθή απονομή της δικαιοσύνης.
Αρκετές, λοιπόν, από τις ισχύουσες διατάξεις του ν.4335/2015, δημιούργησαν πάρα πολύ σημαντικά προβλήματα στη διεξαγωγή της πολιτικής δίκης και αυτά καλείστε και καλούμαστε να λύσουμε και να επιλυθούν, προκειμένου να έχουμε επιτάχυνση, απλούστευση των διαδικασιών, ασφάλεια δικαίου και διασφάλιση της ισόρροπης θέσης των διαδίκων.
Τα ερωτήματα στα οποία σας είπα τώρα και τα οποία χρήζουν διευκρινίσεων και ακριβούς αιτιολογίας. Εστιάζω, καταρχάς, στο γεγονός ότι αυτό το σχέδιο νόμου διατηρεί την αποδεικτική διαδικασία των ενόρκων βεβαιώσεων στην τακτική διαδικασία και εξακολουθεί ως εκ τούτου να προκρίνει ουσιαστικά την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των τραπεζών και των οικονομικά ισχυρών εις βάρος της προστασίας της πλειοψηφίας των Ελλήνων πολιτών, δηλαδή, των πιο ευάλωτων.
Με μια πρώτη, λοιπόν, ανάγνωση του κειμένου, παρατηρούμε ότι δεν καταργείται η αποκλειστικά έγγραφη διαδικασία στην τακτική διαδικασία και συνεχίζει να μην υπάρχει η δυνατότητα εξέτασης μαρτύρων κατά τη συζήτηση της υπόθεσης.
Ως δικηγόρος, επιτρέψτε μου, να σας αναφέρω, ότι οι ένορκες βεβαιώσεις έχουν γίνει κανόνας, καθώς σπανίως διατάσσεται επανάληψη της συζήτησης για την εξέταση μαρτύρων, με αποτέλεσμα η αποδεικτική διαδικασία να είναι αλυσιτελής, αφού τα κείμενα των ενόρκων βεβαιώσεων εν πολλοίς, νομίζω το γνωρίζουμε όλοι οι δικηγόροι, προετοιμάζονται εκ των προτέρων και χάνεται έτσι η δυνατότητα ανεύρεσης της ουσιαστικής αλήθειας μέσα από την αντεξέταση του μάρτυρα στο ακροατήριο.
Επίσης, δεν έχει γίνει δεκτό από το Υπουργείο το αίτημα του δικηγορικού κόσμου για την επαναφορά του άρθρου 938 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ως ίσχυε πριν από τις αλλαγές του ν.4335/2015.
Ας μην κρυβόμαστε τώρα κύριε Υπουργέ, με αυτόν τον τρόπο αποκλειστικός στόχος και σκοπός της διάταξης, ποιος φαίνεται να είναι;
Θα σας πω ποιος φαίνεται να είναι. Φέρεται να είναι η αποστέρηση από τους οφειλέτες του δικαιώματος αναστολής της εκτέλεσης επί κατάσχεσης ακινήτων, πλην της περίπτωσης άσκησης ενδίκου μέσου.
Είναι γνωστό σε όλους μας, πλέον, ότι στην πράξη χάθηκαν περιουσίες λόγω της αδυναμίας του οφειλέτη να τύχει πλήρους αποτελεσματικής και κυρίως έγκαιρης δικαστικής προστασίας.
Πέραν των επιμέρους άρθρων στα οποία εντοπίζουμε αστοχίες και θα τα αναλύσω ακόμη περισσότερο στην επί των άρθρων συζήτηση και συνεδρίαση, το γεγονός, το οποίο, θεωρώ ότι πρέπει να αναλυθεί και να συζητηθεί εκτενώς μέσα από τις διαδικασίες των επιτροπών και σε αυτήν εδώ την αίθουσα και περιμένω με πάρα πολύ μεγάλη χαρά να ακούσω τι έχουν να πουν και οι φορείς, είναι η εμμονή της Κυβέρνησής σας να εισάγετε στις πολιτικές υποθέσεις έναν θεσμό τον οποίο το ΠΑΣΟΚ εισήγαγε και ήταν πραγματικά καινοτόμος σε άλλες, όμως, υποθέσεις, με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά, στις διοικητικές διαφορές. Και δε μιλάω για τίποτε άλλο εκτός από την πιλοτική δίκη, κύριε Υπουργέ.
Θα μου επιτρέψετε να εστιάσω σε αυτό το θεσμό, γιατί αυτός ο θεσμός στις διοικητικές διαφορές και επιμένω, ήταν «παιδί», ιδέα, καινοτομία των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, κάτι το οποίο εμείς το υποστηρίξαμε εκεί πέρα.
Ποια είναι, όμως, η διαφορά των ιδιωτικών υποθέσεων με τις διοικητικές διαφορές;
Ότι στις διοικητικές διαφορές υπάρχει πάντα ένας ίδιος διάδικος, το Δημόσιο.
Και εκεί πέρα νοείται, δικαιολογείται, είναι λογικό να υπάρχει πιλοτική δίκη, στις ιδιωτικές διαφορές όμως στις πολιτικές δίκες τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Μιλάμε για μια πληθώρα διαφορετικών υποθέσεων ανάμεσα σε διαφορετικούς ιδιώτες, διαφορετικούς διαδίκους, όπου δεν μπορεί να νοηθεί η ομοιόμορφη κρίση.
Φαντάζομαι δεν είμαι η μόνη σε αυτήν εδώ την αίθουσα και εσείς και οι σύμβουλοι σας και ο κ. Κότσιρας γνωρίζετε πάρα πολύ καλά ότι έχουν, ήδη, διατυπωθεί από τους επιστημονικούς φορείς και από έγκριτους νομομαθείς, καθηγητές, δικηγόρους ότι εγείρονται ακόμη και ζητήματα συνταγματικότητας, καθώς υπονομεύετε εν τοις πράγμασι τον συνταγματικά προβλεπόμενο διάχυτο και παρεμπίπτοντα έλεγχο της συνταγματικότητας από τα πολιτικά δικαστήρια.
Είναι φανερό, ότι με την προωθούμενη αλλαγή εισάγεται από την πίσω πόρτα, όπως λένε οι επιστημονικοί φορείς – θα τους ακούσουμε, θα δούμε τι έχουν να ειπωθούν στην επόμενη συνεδρίαση – ένα οιονεί συνταγματικό δικαστήριο. Ο συγκεντρωτικός έλεγχος που επιδιώκεται να παρεισαχθεί με το νέο θεσμό της πιλοτικής δίκης στις πολιτικές διαφορές, λοιπόν, εγείρει ζητήματα για το κατά πόσο συνάδει με τη νομική μας παράδοση και το διαχρονικό συνταγματικό μας κεκτημένο.
Ο εγγυητικός ρόλος της δικαιοσύνης αναδεικνύεται, όταν ακόμα και το έσχατο δικαστήριο, οποιοδήποτε επαρχιακό ειρηνοδικείο έχει την εξουσία και το καθήκον της μη εφαρμογής αντισυνταγματικού νόμου.
Δεν σας κρύβω και το λέω πάρα πολύ ευθαρσώς, ότι φοβάμαι πάρα πολύ και ειλικρινά ελπίζω να μην επιβεβαιωθώ, κύριε Υπουργέ, ότι σε επίπεδο πρακτικής εφαρμογής στο ρυθμιστικό πλαίσιο της πιλοτικής δίκης ξέρετε τι υποθέσεις θα υπαχθούν;
Να σας πω τι ακούγεται, τι συζητείται και τι λέγεται σε όλο το νομικό κόσμο;
Ότι θα υπαχθούν υποθέσεις κυρίως τραπεζικών συμβάσεων και δανείων.
Ότι θα υπαχθούν όλες οι υποθέσεις ελβετικού φράγκου, εργατικών διαφορών. Υποθέσεις συμβασιούχων και υπερχρεωμένων νοικοκυριών. Δηλαδή, θα θιγούν εν τέλει οι πλέον αδύναμοι και ευάλωτοι διάδικοι οι οποίοι στην παρούσα εξόχως δυσχερή συγκυρία θα έπρεπε να χρήζουν μείζονος προστασίας από την ελληνική πολιτεία.
Κύριε Υπουργέ, πρέπει να απαντήσετε καθαρά και με ειλικρίνεια σε όλες αυτές τις αιτιάσεις και σε όλα αυτά τα εύλογα ερωτήματα τα οποία προβλήθηκαν και θα προβληθούν σε αυτήν εδώ την Επιτροπή τόσο για να έχουμε πλήρη εικόνα των προθέσεών σας και βεβαίως γιατί σε μία περίοδο όπου παρατηρούνται τεράστιες καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης για τις υποθέσεις των Ελλήνων πολιτών προκαλεί ιδιαίτερη κατάπληξη που τελικά η κυβέρνησή σας ενδιαφέρεται απλά και μόνο για την επίσπευση μόνο των δικών οι οποίες αφορούν σε υποθέσεις τραπεζών, σε υποθέσεις funds οικονομικά ισχυρών παραγόντων και, βεβαίως, όχι των ευάλωτων οικονομικά Ελλήνων πολιτών.
Εμείς το έχουμε πει πολλές φορές, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ότι η κοινοβουλευτική διαδικασία συνιστά για εμάς το πιο παραγωγικό και το πιο δημιουργικό κομμάτι του έργου μας και η άσκηση αντιπολίτευσης από τη μεριά του Κινήματος Αλλαγής, από τη μεριά του ΠΑΣΟΚ έχει πάντα να κάνει με την άσκηση εποικοδομητικής κριτικής, προτάσεων και ανάδειξης των προβληματικών σημείων των νομοσχεδίων που φέρνετε.
Άρα, λοιπόν, εμείς αυτό το οποίο ζητούμε, γιατί ειλικρινά θέλω να πιστεύω ότι βεβαίως ο σκοπός σας, κύριε Υπουργέ είναι να τροποποιήσετε τα κακώς κείμενα και να δώσετε λύσεις στα προβλήματα τα οποία υπάρχουν στον τομέα της δικαιοσύνης, σε κάθε περίπτωση περιμένουμε να ακούσουμε τι θα πούνε οι φορείς αύριο και αναλυτικά επί των άρθρων να πούμε ποιες είναι οι αιτιάσεις μας, ποια είναι τα προβληματικά σημεία και να ακούσουμε ποια είναι τοποθέτησή σας στα ερωτήματα τα οποία σας θέσαμε.
Επιφυλασσόμαστε, λοιπόν, για την Ολομέλεια.
Σας ευχαριστώ θερμά.
Νάντια Γιαννακοπούλου 