Άρθρο στην εφημερίδα «Τα Νέα» στις 24.02.2021
Σε διάστημα λίγων μηνών βρισκόμαστε πάλι εν αναμονή της κατάθεσης του πολυσυζητημένου νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, που αφορά στις επικείμενες αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο.
Έως σήμερα εκφράστηκαν επανειλημμένες τοποθετήσεις και κριτικές από τον νομικό κόσμο, τους σχετικούς φορείς καθώς και σύσσωμη την αντιπολίτευση, για τα θέματα τα οποία φαίνεται να γίνονται αντικείμενο των μεγαλύτερων αλλαγών. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, ή αλλιώς «συνεπιμέλεια» και σύμφωνα με όσα διαδίδονται στον τύπο σχετικά με το τελικό κείμενο του Νόμου δε φαίνεται να περιλαμβάνονται σε αυτό καμία αλλαγή και κανένας προβληματισμός σε όσα θέματα έχουν τεθεί.
Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να γίνει κατανοητό απ’ όλους ότι στον πυρήνα του όρου «συνεπιμέλεια» εμπεριέχεται το συμφέρον του τέκνου. Ο παιδοκεντρικός χαρακτήρας που θα πρέπει να χαρακτηρίζει το Οικογενειακό Δίκαιο απ’ άκρη σε άκρη είχε θεσμοθετηθεί άλλωστε με το Νόμο 1329/1983 που εισήγαγε το ΠΑΣΟΚ. Σε κάθε αλλαγή επ’ αυτού, όπως είναι η πρόβλεψη για υποχρεωτική διαμεσολάβηση με σκοπό την εξεύρεση κοινών αποδεκτών λύσεων, ουσιαστικά υπάρχει ο κίνδυνος να παραμείνει μία τυπολατρική διάταξη. Η επίτευξη αυτού του στόχου προϋποθέτει γονείς, οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να παραμερίσουν τις διαφορές τους και να συνεργασθούν αρμονικά για την ισορροπημένη ανατροφή του παιδιού τους. Είναι χρέος και των δύο γονέων να συμμετέχουν ισότιμα στην μέριμνα του παιδιού τους. Τα παιδιά δεν πρέπει να εργαλοποιηθούν ούτε από τις μανάδες ούτε από τους πατεράδες τους.
Από το σχέδιο που παρουσίασε ο κος Τσιάρας στα κόμματα τον περασμένο Νοέμβριο, απουσίαζαν διατάξεις που συνδέουν την κατανομή της άσκησης της γονικής μέριμνας με τη μη καταβολή της διατροφής από τον υπόχρεο, δημιουργώντας το εύλογο ερώτημα για όσους αφήνουν τα παιδιά τους χωρίς διατροφή. Μας ενδιαφέρουν ή όχι; Θεωρείται από νομικής πλευράς ότι ασκούν ορθά το καθήκον της γονικής μέριμνας; Ακόμα η περίπτωση της ενδοοικογενειακής βίας, ως κακή άσκηση γονικής μέριμνας, περιλαμβάνει σύμφωνα με το τότε γνωστό κείμενο του Σχεδίου Νόμου την άσκηση βίας απέναντι στο τέκνο και όχι απέναντι στον άλλον γονέα. Κάτι τέτοιο είναι ανεπίτρεπτο!
Τέλος, όσον αφορά τη ρύθμιση της επικοινωνίας του γονέα με το τέκνο, το οποίο φαίνεται να λαμβάνεται ως τεκμήριο και να ορίζεται στο 1/3 του συνολικού χρόνου, εκτός από αυθαίρετο είναι λάθος διατυπωμένο. Δεν έχει καν την επιφύλαξη του συμφέροντος του παιδιού και στιγματίζει το γονέα που δεν θέλει να ταλαιπωρεί το παιδί του. Επίσης, η έννοια της γονικής μέριμνας δεν είναι μονοσήμαντη και δεν μπορεί να ταυτίζεται αποκλειστικά και μόνο με την έννοια της επικοινωνίας του γονέα με το τέκνο. Είναι λάθος να τίθενται στο νόμο ορισμοί του συμφέροντος του παιδιού, ότι δήθεν «ταυτίζεται πρωτίστως με την ισόχρονη και ουσιαστική ανατροφή και φροντίδα του και από τους δυο γονείς του». Αυτό εκτός από αυθαίρετο, δεσμεύει αδικαιολόγητα το δικαστή, του υπαγορεύει ποιο είναι το συμφέρον του παιδιού και μάλιστα «πρωτίστως».
Οι νομοθετικές μεταβολές στο οικογενειακό δίκαιο και ιδίως στο θεσμικό πλαίσιο, που αφορά στα παιδιά, πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη περίσκεψη, χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις και εμμονές, ανεξάρτητα από επιρροές ομάδων συμφερόντων και με πρώτιστο γνώμονα το συμφέρον του παιδιού.
Τα όποια ζητήματα προκύπτουν κατά την δικαστηριακή πρακτική, θα λύνονταν πολύ πιο εύκολα και ουσιαστικά, με τη δημιουργία ειδικού οικογενειακού δικαστηρίου, κάτι το οποίο το ΠΑΣΟΚ θεσμοθέτησε ήδη από το 1996, αλλά δεν έχει υλοποιηθεί ακόμη. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι επιτέλους αναγκαία η δημιουργία οικογενειακών δικαστηρίων και η στελέχωση τους με εξειδικευμένο προσωπικό, όπου ο δικαστής θα συνεπικουρείται από ειδικό σώμα με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Όλες οι άλλες αποσπασματικές ρυθμίσεις πολύ φοβάμαι ότι θα είναι αλυσιτελείς για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα.
Νάντια Γιαννακοπούλου 